روایت تشنگی در سایه‌ی مرز/ سیستان چشم‌انتظار عدالت آبی و وفای همسایه

الهه خشاوه – مدیرمسئول پایگاه خبری سکایی نیوز-در روزهایی که گردوغبار چشمان کودکان سیستان را می‌سوزاند و چاه‌نیمه‌ها نفس‌های آخر را می‌کشند دغدغه اصلی مردم این دیار دیگر تنها گرما و بیکاری نیست، آب است، ساده‌ترین نیاز و در عین حال بزرگ‌ترین مطالبه‌ای که هنوز پاسخی روشن نگرفته است.

هیرمند شاهرگ حیاتی شمال استان سیستان‌ و بلوچستان سال‌هاست قربانی سیاست‌های آبی و سدسازی‌های بی‌قاعده در آن سوی مرز شده است. سد «کمال‌خان» در خاک افغانستان عملاً جریان طبیعی آب را متوقف کرده و سهم قانونی ایران بر اساس معاهده ۱۳۵۱ حق‌آبه هیرمند را نادیده گرفته است که نتیجه‌اش چیزی جز خشکیدن تالاب بین‌المللی هامون، کوچ هزاران خانواده، نابودی دام و کشاورزی و تهدید جدی امنیت زیست‌محیطی و انسانی منطقه نبوده است.

مردم سیستان امروز با زبانی خسته اما دلی استوار از مسئولان می‌خواهند پیگیری جدی، دیپلماسی فعال و حضور میدانی در دفاع از حق‌آبه ملی در اولویت قرار گیرد. آنها حق دارند بدانند چرا هنوز صدای زندگی در هامون خاموش مانده و چرا پیمان‌های رسمی ضمانت اجرایی کافی ندارند.

سیستان نه فقط یک جغرافیا بلکه مرزبان آب و غیرت ایران است سرزمینی که همسایگی‌اش با افغانستان می‌تواند به‌جای نقطه‌ ضعف، نقطه‌ قوتی برای تعامل و توسعه دو ملت باشد اگر تنها «وفای به عهد» در جریان آب معنا پیدا کند.

کارشناسان محیط زیست هشدار می‌دهند که تداوم وضعیت کنونی پیامدهایی فراتر از خشکی تالاب دارد از جمله طوفان‌های گردوغبار، تهدید زیست‌پذیری، مهاجرت اجباری و افزایش نابرابری‌های اقتصادی، امنیت اجتماعی را نیز در معرض خطر قرار داده است.

در چنین شرایطی اجرای طرح‌های پایدار مانند انتقال آب از دریای عمان، استفاده از فناوری‌های نوین آبیاری، بازسازی زیرساخت‌های محلی و حمایت از جوامع بومی باید به‌عنوان سیاست ملی و نه صرفاً استانی دنبال شود.

سیستان هنوز زنده است با مردمانی که در میان طوفان شن امید را از دست نداده‌اند امید به روزی که آب دوباره جاری شود و صدای هامون، صدای زندگی باشد.

حق‌آبه هیرمند تنها سهم یک رود نیست؛ سهم نسلی است که مرز را نگه داشته تا پرچم ایران در بادهای هامون برافراشته بماند.